Sources regarding the history of the Jews in the Archbishopric of Mainz (1273-1347)

Back to list

340 records in this corpus. Displaying record 5.

Ebm. Mainz 1, Nr. 5

1274 August 20, Mainz

Der Mainzer Erzbischof Werner [von Eppstein] bekundet, dass die Dekane und Kapitel seiner Mainzer Kirche und der Kirche St. Mariengreden in Mainz von Abt und Konvent des Benediktinerklosters Kornelimünster im [Erz-]Bistum Köln deren sämtliche Güter in Trechtingshausen für 1.500 Mark Kölner Pfennige erworben haben und er sich mit ihnen dahingehend geeinigt hat, sich für den dritten Teil der Summe an dem Kauf dieser Güter zu beteiligen. Da er momentan über den Betrag nicht verfügt, haben die Dekane und Kapitel sich gleichermaßen darum bemüht, das Geld von den Juden der Stadt Mainz zu erhalten, das der Erzbischof ihnen wie folgt anweist: 100 Mark jedes Jahr jeweils zu Bartholomäi (24. August) und an Mariä Reinigung (2. Februar), bis die Summe von 500 Mark bezahlt ist. Sollte er jedoch vor der zweiten Auszahlung sterben, verbleiben die schon von den Juden erhaltenen 100 Mark besagten Kapiteln. Jede der beiden Kirchen soll dann für ihre 50 Mark das Jahrgedächtnis des Erzbischofs begehen und dessen ungeachtet die besagten Immobilien auf ewig als Eigengüter besitzen. Für den Fall, dass Werner vor der Zahlung der letzten Rate gestorben sein sollte, darf er nach Gutdünken das Geld, das die Kapitel dann erhalten haben werden, oder einen gleichwertigen Jahresertrag dieser Summe wem auch immer vererben bzw. schenken. Sollte besagten Kapiteln an einem jener Termine nichts ausgezahlt worden sein, wird der Erzbischof erst an den Einkünften vorgenannter Güter beteiligt, wenn der Zahlungsausfall ganz behoben ist; bis dahin haben nur die Kapitel Anteil daran. Werner betont, er habe die Trechtinghausener Güter nicht für das Erzstift oder das Domkapitel erworben, sondern sich die Verfügungsgewalt darüber vorbehalten, und wünscht, dass der Ertrag an Wein erst aufgeteilt werden soll, wenn er zum Rheinufer nach Bingen gelangt.

Wernherus, dei gratia sancte Maguntine sedis archiepiscopus, sacri imperii per Germaniam archicancellarius. Noverint universi, quod, cum .. decani et capitula nostre et sancte Marie ad Gradus ecclesiarum Maguntinarum apud .. abbatem et conventum sancti Cornelii Indensis, ordinis sancti Benedicti, Coloniensis diocesis, universa bona sua in Drechtingeshusen sita cum suis pertinenciis pro mille et quingentis marcis denariorum Coloniensium comparassent, ad petitionem nostram in emptionem dictorum bonorum, ut pro rata tercie partis predicte summe, videlicet quingentas marcas, solvere deberemus, nos cum eis pariter admiserunt, verum cum presentem non habeamus pecuniam, a iudeis nostris in civitate nostra Maguntia prescriptam summam per vices recipere curaverunt, quam exnunc eis deputamus et suis terminis inferius subnotatis in omnem eventum facimus assignari, videlicet singulis annis in festo beati Bartholomei centum marcas denariorum Coloniensium legalium, in festo purificacionis beate Marie totidem et deinde in singulis festis eisdem (1) occurentibus annuatim singulas centum marcas denariorum Coloniensium accipient, donec totalis summa quingentarum marcarum a nobis fuerit persoluta, adicientes, si ante solucionem secundam in festo purificacionis proxime competituram (2) decedere nos contingat centum marce iam percepte a dictis iudeis remanebunt capitulis supradictis, ut utraque ecclesia ex quinquaginta marcis perceptis ad agendum nostrum anniversarium teneatur et nichilominus bona prefata in Drechtingeshusen sepedicta capitula proprietatis titulo in perpetuum possidebunt nec quicquam iuris vel actionis quicumque nobis substitutus in eisdem bonis vendicare debebit. Quodsi ante solucionem ultimam totalis summe de medio subtrahi nos contingat, extunc in illo casu pecuniam receptam ab ipsis capitulis (3) aut redditum annuum recepte pecunie equivalentem legare seu donare cuicumque nobis licebit pro nostre arbitrio voluntatis. Ceterum, si aliquo predictorum terminorum pecunia ipsis capitulis non fuerit persoluta, extunc in illo (4) proventibus dictorum bonorum prorsus experti erimus tam diu, donec defectum solucionis penitus suppleamus. Interim vero ante suppletionem sola capitula percipient (5) nobis in nullo participantibus quicquid de eisdem bonis provenerit annuatim. Recognoscimus et in hiis scriptis publice profitentes, quod nos ipsa bona in Drechtingeshusen non archiepiscopatui vel nostre ecclesie capitulo comparavimus, cum super hiis, ut est predictum, nobis ordinandi reservaverimus potestatem. Insuper profitemur et volumus, ut vina de sepedictis bonis percepta remaneant indivisa et omnino communia, donec Pinguiam ad Reni ripam (6) perveniant, ibi demum equaliter annis singulis parcienda. Ut igitur premissa rata sint et inconvulsa ea de consensu capituli nostri conscribi (7) presens scriptum nostro et ipsius capituli nostri sigillis fecimus communiri. Actum Maguntie, anno domini millesimo CC LXXIIII, XIII kalendas Septembrum.

(1) In der Edition steht nicht singulis festis, sondern singulis eisdem festivitatibus, so dass nicht A, sondern eine unbekannte Abschrift oder aber zweite Ausfertigung der Urkunde vorgelegen zu haben scheint.

(2) In der Edition: computatam statt competituram.

(3) In der Edition: a capitulis statt ab ipsis capitulis.

(4) In der Edition folgt casu auf illo, was auch sinnvoll erscheint.

(5) In der Edition: recipient statt percipient.

(6) In der Edition: ad ripam Reni statt ad Reni ripam.

(7) In der Edition: conscribi et statt conscribi.

Überlieferung:

Würzburg, StA, Mainzer Urkunden 2511, Orig. (A), lat., Perg.; Koblenz, LHA, Best. 3, Nr. 794 (Abschr., 19. Jh.) (B).

  • Res Moguntiacae 2, Nr. 16, S. 659 f. (wohl nicht aus A).
  • Regesta archiepiscoporum Maguntinensium 2, Nr. 338, S. 390;
  • MRR 4, Nr. 106, S. 23;
  • Regesten der bis jetzt gedruckten Urkunden zur Landesgeschichte 3, Nr. 1818, S. 119.
  • Schrohe, Kleinere Beiträge (1903), S. 310;
  • Hennes, Burgen (1876), S. 193, Anm. 2.

(gem.) / Letzte Bearbeitung: 02.10.2017

Zitierhinweis

Corpus der Quellen zur Geschichte der Juden im spätmittelalterlichen Reich, hg. v. Alfred Haverkamp und Jörg R. Müller, Trier, Mainz 2015, MZ01, Nr. 5, URL: https://www.medieval-ashkenaz.org/MZ01/CP1-c1-00lb.html (Datum des Zugriffs)

Lizenzhinweis

Die Datensätze stehen unter einer Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) Lizenz und können unter Berücksichtigung der Lizenzbedingungen frei nachgenutzt werden. Sofern nicht anders angegeben, sind die verwendeten Bilder urheberrechtlich geschützt.

Back to list