Quellen zur Geschichte der Juden im Elsass (1273-1347)

Zurück zur Übersicht

337 Quellen in diesem Teilcorpus. Sie sehen die Quelle 17.

Elsass 1, Nr. 17

1287 August 27, Basel

Die Äbtissin Anna und der gesamte Konvent zu Masmünster bekunden, ihr Kloster sei so stark verschuldet, dass es seine Verpflichtungen gegenüber Juden und anderen Gläubigern nicht mehr erfüllen könne. Da insbesondere die anfallenden maßlosen Wucherzinsen die Einnahmen des Klosters weit übersteigen und zu dessen Ruin führen würden, wurde beschlossen, das Hofgut des Klosters in Niedersteinbrunn mit allem Zubehör öffentlich zum Verkauf anzubieten. Da niemand einen höheren Pries bot, hat der Konvent das Gut für 140 Mark Silber an Bruder Jakob von Neuenburg, den Komtur der Johanniter in Sulz und Mülhausen, und dessen Ordensgemeinschaft unter Zustimmung des Basler Bischofs Peter [I.] und des Basler [Dom-]Kapitels veräußert. Den Käufern wird zugesichert, ihnen die Kaufsumme samt Zinsen zu erstatten, falls seitens oder namens des [Klosters Masmünster] die freie Verfügung über die genannten Besitzungen angefochten werde. Sollte das für die Ewigkeit ausgestellte Dokument in irgendeiner Weise kassiert werden, steht es den Brüdern [des Johanniterordens] frei, sich an Gütern des Klosters Masmünster bis zu einem Ertrag von 200 Mark schadlos zu halten. Die Urkunde besiegeln die Äbtissin Anna und zum Zeichen Ihrer Zustimmung und Zuständigkeit desgleichen Bischof Peter [I.] von Basel, das [Basler] Domkapitel und Graf Theobald von Pfirt. Es unterzeichnen die Schwestern des Konvents sowie die diesem angehörenden Kanoniker.

Ad perpetuam rei memoriam. Noverint universi presentium inspectores, quod nos, Anna, abbatissa monasterii Vallismasonis, Basiliensis dyocesis, totusque conventus monasterii eiusdem pensata utilitate nostri monasterii tanto onere debitorum pergravati, quod nec de rebus mobilibus nec de reditibus sive proventibus monasterii urgens debitum apud iudeos et alios sub usuris contractum nequaquam solvi potest. Eapropter in quantum in nobis est deo permittente prevenire volumus vendicionem aliquarum rerum evidentem et irrevocabilem destruccioni nostri monasterii propter immoderatas usuras contra nos currentes et excedentes singulis annis omnes reditus nostri monasterii in quadruplum et amplius, que usure infra modicum tempus de natura sui crescerent in infinitum, sorte minime computata, curiam nostram condicticiam sitam in inferiori Steineb[ur]n cum omnibus suis appendiciis, iuribus quibuscumque, districtu et pertinenciis prius multociens cum sollempnitate iuris adhibita publice omnibus vendicioni expositam in diversis locis nec aliquis comparuerit, qui infrascripto precio plus vellet conferre rebus corporalibus et incorporalibus quocumque nomine et iure censeri possunt cum omni dimensione et quantitate proventibus et reditibus, qui iam sunt inesse nominatis vel innominatis aut in futurum sunt infieri. Item res eciam, si quae de prefata curia hactenus per vim aut clam abstructa sive alienata fuerint inventa, vendidimus et vendimus per presentes, tradimus et tradidimus fratri Iacobo de Novo castro, ordini sancte domus hospitalis Ierusalemitani, commendatore domus eiusdem ordinis in Sulze et in Mulhus[im], nomine suo et .. prioris predicti ordinis per alium pro centum et quadraginta marcis argenti ad habendum, tenendum, possidendum et quicquid sibi suisque fratribus deinceps placuerit de eisdem rebus perpetuo faciendum, mittentes predictum fratrem Iacobum incorporalem nudam et vacuam possessionem rerum predictarum, reverendo domino nostro Petro, dei gratia episcopo Basiliensi necnon capitulo suo Basiliensi auctorizante et consensum et voluntatem suam prebente. Cum domino .. comite Phirretensis confitentes nos prenominatam pecuniam recepisse a fratre Iacobo in solutum et utilitatem nostri monasterii conversam promittentes sepefato fratri .. Ia[cobo] nomine suo et .. priori suo prenominato necnon fratribus eiusdem ordinis sollempni stipulacione interposita in posterum controversiam non monere pro nobis nostrisque successoribus nec per nos nec per nostros successores, obligantes nos nostrosque successores de vicio et evicione rerum venditarum renunciantes omni iuri canonico et civili rescriptis apostolicis impetratis et impetrandis continentes gratiam vel ius commune et precipue ille forme eaque de bonis necnon privilegiis et beneficio civilibus legis, per quod predicta emptio seu vendicio possit impugnari ex personis vendentium vel ementium seu ex rebus venditis renuntiantes etiam exceptioni non numerate pecunie, non tradite, non solute restitucioni in integrum et precipue illi auctoritati hoc ius porrectum omnibusque constitutionibus sedis apostolice vel eius legatis iam editis vel in posterum edendis obligantes nos nostrosque successores predictis fratribus ad restitucionem pecunie predicte in dampnis et interesse, si eis in posterum per nos vel successores nostros vel nomine nostro in iudicio vel extra iudicium super predictis bonis sive (1) possessionibus a nobis venditis questio moveatur contractu vendicionis nihilominus rato permanente et ipso facto a iure nostro, quod in eisdem rebus habuimus cecidisse et obligamus nihilominus nos nostrosque successores et nostrum monasterium per sollempnem stipulationem interpositam predictis fratribus et eorum .. prioribus ad solvendum ducentas marcas, si per .. abbatissam et maiorem partem conventus vel aliquem, cui de iure competere posset, nomine nostri monasterii ipsis inposterum quaestio moveretur, adicientes quod, si aliquis perpetuam hanc formam obligacionis prescriptam sub quacumque forma verborum cassaret, quod liceret predictis fratribus per se vel per suos sive per alios quascumque res nostras et monasterii nostri ubique locorum sibi usurpare et possessionem eorum conprehendere et tenere usque ad solucionem predictarum ducentarum marcarum nullam penam vel actionem iniuriarum propterea incidentes quas, si commiserint, remittimus eas ipsis per presentes subscribentes singule sorores predicti monasterii in signum et probacionem nostri consensus, quia vendicioni et suprascripti serie interfuimus et consensimus. In cuius rei testimonium et suprascripti evidenciam pleniorem presentem paginam sive instrumentum nos, Anna abbatissa, sigillo nostro fecimus communiri. Nos vero, conventus predicti monasterii, quia sigillum proprium numquam habuimus nec ad huc habemus contente sumus sigillo predicte .. domine nostre .. abbatisse in hac parte. Nos vero, predicta Anna, abbatissa monasterii Vallismasonis, confitemur sigillum nostrum de mandato et scitu nostro esse appensum huic instrumento. Nos eciam, Petrus, divina providencia episcopus Basiliensis, et nos, qui sumus de capitulo predicte ecclesie Basiliensis, necnon nos, Dyebaldus comes Phirretensis, quia experti sumus per evidenciam suprascripti tantam necessitatem monasterio Vallimasonis imminere, ut superius est pretactum, propter debita intollerabilia, auctoritatem et consensum nostrum suprascripte domine .. abbatisse et conventui necnon clericorum, quorum interest vendicioni rerum suprascriptarum predicto fratri Ia[cobo] commendatori in Sulze et Mulhusim ordinis sancte domus hospitalis sancti Iohannis Ierusalemitani necnon fratribus eiusdem ordinis factam cum conditionibus prenotatis. Adhibuimus et adhibemus per presentes ratam et gratam eandem vendicionem habentes ipsamque confirmantes per presentes. In cuius rei testimonium, quia nostre iurisdictioni sepefatum monasterium est subiectum, sigilla nostra presentibus duximus appendenda. Ne autem in posterum aliqua contradictio vel negativa suprascripti nostri locum [!] sibi vendicet vel dubietatem ingerat in hac vendicione singule subscribimus in hunc modum: (2) Ego, soror Mezza de Sulzebach, (3) ego, soror Hedewigis dicta scultetissa, (4) ego, soror Adelheidis, dicta de Hagenbach, (5) ego, soror Mezza de Broͧbach, (6) ego, soror Margareta de Dole, (7) ego, soror Anna de Acelle, (8) ego, soror Anna de Sulzbach, (9) ego, soror Helecte de Loͧbgazze, (10) ego, soror Gylata de Derni, (11) ego, soror Gylata de Munsterôl, (12) ego, soror Anna de Guntdolfsheim, (13) ego, soror Anna de Hirzebach, (14) ego, soror Maria de Masmͤunster, (15) ego, soror Katherina de Balgenbach, (16) ego, soror Agnes de Liebenstein, (17) ego, Dyechritus in fine, cantor maioris ecclesie Basiliensis, (18) ego, Wernherus scolarius, prepositus sancti Ursicini, (19) ego, Fridericus de Schermes, canonicus Metensis, (20) ego, Rudugeris, plebanus Vallismasonis, (21) ego, Richardus, filius Bezzelarii, (22) ego, magister Petrus, plebanus in Brunhoͧbet, canonici predicti monasterii Vallismasonis. Datum Basilee, anno incarnacionis dominice Mͦ CCͦ LXXX VIIͦ, quarta feria ante festum beati Augustini.

Rückvermerk:

Steinburnen

(1) In der Urkunde steht sine statt sive.

(2)-(22) An diesen Stellen folgt jeweils ein individuelles Signet der betreffenden Personen.

Überlieferung:

Colmar, AD Haut-Rhin, 32 H 6, Orig., lat., Perg.

  • Mentgen, Studien (1995), S. 495.

(gem.) / Letzte Bearbeitung: 03.09.2018

Zitierhinweis

Corpus der Quellen zur Geschichte der Juden im spätmittelalterlichen Reich, hg. v. Alfred Haverkamp und Jörg R. Müller, Trier, Mainz 2014, EL01, Nr. 17, URL: https://www.medieval-ashkenaz.org/EL01/CP1-c1-00nd.html (Datum des Zugriffs)

Lizenzhinweis

Die Datensätze stehen unter einer Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) Lizenz und können unter Berücksichtigung der Lizenzbedingungen frei nachgenutzt werden. Sofern nicht anders angegeben, sind die verwendeten Bilder urheberrechtlich geschützt.

Zurück zur Übersicht