Quellen zur Geschichte der Juden im Erzbistum Mainz (1273-1347)

Zurück zur Übersicht

340 Quellen in diesem Teilcorpus. Sie sehen die Quelle 52.

Ebm. Mainz 1, Nr. 54

1295 Juni 18, Mainz

Erzbischof Gerhard von Mainz bekundet, dass wegen der Verdienste des Kämmerers Eberhard, des Schultheißen Heinrich, der Richter, der Ratsherren und der Bürger von Mainz, die Güter, die die Bürger innerhalb des Jurisdiktionsbereichs des Mainzer Stuhls jetzt besitzen oder noch gewinnen, befreit sein sollen von jeder Art von Steuer und Diensten außer dem hergebrachten Zins. Er erlaubt ihnen, die Mainzer Juden nach Belieben zu besteuern, während das Erzstift, jährlich an Martini (11. November), nie mehr als 112 Mark Aachener Pfennige von den Juden einfordern will. Erzbischof und Domkapitel verzichten auf jeden Einspruch gegen diesen Vertrag. (1)

Gerhardus, dei gratia sancte Magunt[ine] sedis archiepiscopus, sacri imperii per Germaniam archicancellarius, tenore presentium recognoscimus et ad universorum notitiam cupimus pervenire, quod exigentibus meritis pure devotionis et fidei gratuitis ac multiplicibus obsequiis, quae dilecti ac fideles nostri, Eberhardus camerarius, Heinricus sculthetus, iudices, consules ac universi cives Mogunt[ini] nobis et ecclesie nostre a longis inconcusse retroactis temporibus necnon in presenti liberaliter inpenderunt non timentes dampna rerum seu dispendia personarum nos reddunt merito corde sollicitos, ut in hiis quae digne possumus ea optata gratia in recompensam privilegiis et libertatibus foveamus. Ad eorum igitur comodum et honorem ipsis has gratias et libertates capituli nostri accedente consensu voluntario et benivolo liberaliter duximus faciendas ipsos quidem cives Mogunt[ini] universi et singuli eorumque heredes et successores de bonis eorum omnibus in nostra et ecclesie nostre Mogunt[ine] iurisdictione sitis, que nunc habent et quae quocumque modo ac tytulo sunt in posterum habituri nobis ac nostris successoribus, archiepiscopis vel electis, ac ecclesie Mogunt[ine] numquam dabunt precarias vel exactiones sive subsidium aut collectas aliquas pecuniarias seu ulla alia servitia, quocumque alio nomine censeantur a presenti die in antea nisi iustum sensum ex antiquo iuste et rationabiliter institutum ac eciam per iuramentum in nostro et ecclesie nostre iudicio legitime declaratum. Preterea ipsis civibus eorumque successoribus indulgemus et indulgendo damus ac omnino ipsis fieri volumus hanc gratiam specialem, quod iudei Mogunt[ini] universi et singuli earumque heredes et successores Mogunt[ie] commorantes annuatim in festo beati Martini episcopi nobis vel nostris successoribus, archiepiscopis vel electis, aut ecclesie Mogunt[ine] persolvent centum et duodecim marcas denarios Acquenses usualis et legalis monete tantummodo in recognicionem servitii, quod nobis nostrisque successoribus, archiepiscopis vel electis, aut ecclesie Mogunt[ine] exhibere deberent, ultra quod summam nos nostrique successores aut ecclesia Mogunt[ina] a dictis iudeis Mogunt[inis] nichil ulterius ullo umquam tempore immo dicte pecunie summa contenti semper erimus, prout in nostris nostrique capituli litteris dictis iudeis traditis et concessis super eo confectis plenius continetur. Concedimus etiam predictis civibus eorumque heredibus et successoribus ac eisdem eciam indulgemus et facimus hanc gratiam specialem, ultra dictam centum et duodecim marcarum summam nobis nostrisque successoribus ac ecclesie Mogunt[ine] debitam iuxta ipsorum civium beneplacitum a dictis iudeis exigendi, petendi et recipiendi (2) collectas, subsidium, pecuniam atque sturas absque nostra successorum nostrorum, archiepiscoporum vel electorum, necnon ecclesie Mogunt[ine] contradictione qualibet et offensa dictasque collectas, subsidium, pecuniam atque sturas in utilitatem civitatis Mogunt[ine] convertendi, prout dictis civibus fuerit oportunum. Nec super premissis nos nostrique successores aut electi seu ecclesia Mogunt[ina] supradictis civibus singulis et universis coniunctim vel divisim eorumque heredibus et successoribus coram ecclesiastico aut seculari iudice ordinario vel delegato aut alio quocumque umquam movebimus aut moneri procurabimus in posterum aliquam actionem seu eciam questionem.. Ut autem omnia et singula premissa per nos nostrosque successores archiepiscopos electos aut ecclesiam Mogunt[inam] rata et firma inviolabiliter teneantur, renunciamus per presentes una cum capitulo nostro omni iuris auxilio canonici et civilis, constitutionibus edictis et edendis, omnibus litteris et gratiis impetratis a nobis ac eciam impetrandis et specialiter litteris forme ea, quae de bonis in forma maiori et minori ac generaliter et specialiter omnibus auxiliis quibuscumque, per quas nos nostrique successores archiepiscopi, electi aut ecclesia Mogunt[ina] innuari possemus in iudicio vel extra, quominus supradicte gratie vel libertates non haberent roboris firmitatem. Et nichilominus ad maiorem certitudinem nos iuravimus, ut premissa omnia et singula a nobis nostrisque successoribus, archiepiscopis electis et ab ecclesia Mogunt[ina] rata et firma semper permaneant ac in futurum inviolabiliter observentur. In quorum omnium et singulorum testimonium ac evidentiam pleniorem presentes litteras sigilli nostri munimine duximus roborandas. Datum Moguntie, anno domini millesimo ducentesimo nonagesimo quinto, pontificatus nostri anno sexto, quartodecimo die kalendas iulii.

Rückvermerk:

Privilegium domini Gerh[ardi] archiepiscopi concessum civitati Mogunt[ine] super precariis et iudeis

(1) Eine gleichlautende Urkunde des Mainzer Domkapitels, die anscheinend verschollen ist, erwähnt Diplomataria Maguntina, S. 64.

(2) In der Abschrift Würzburg, StA, Mainzer Bücher verschiedenen Inhalts 75, fol. 18r-19r, heißt es statt recipiendi irapiendi!

Überlieferung:

Mainz, StadtA, U / 1295 Juni 18 / I, Orig. (A), lat., Perg.; Darmstadt, StA, A 2, Nr. 168/247 (Transsumpt des Mainzer Erzbischofs Heinrich von Virneburg vom 4. April 1329 (B); Würzburg, StA, Mainzer Bücher verschiedenen Inhalts 23, S. 89-91 (Abschr., 15. Jh.) (C), mit dt. Übers. S. 91-93; ebda., Mainzer Bücher verschiedenen Inhalts 75, fol. 18r-19r (Abschr., 15. Jh.?) (D), mit dt. Übers. fol. 19r-20r .

  • Diplomataria Maguntina 1, Nr. 32, S. 62-64 (fehlerhaft);
  • Tabularium litterarumque spicilegium, Nr. 16, S. 477 f. (Teiled.).
  • www.vdu.uni-koeln.de/vdu/DE-StaAMainz/Urkundenbis1371/U__1295_Juni_18__I/charter [letzter Zugriff: 30. April 2014];
  • Urkunden des Stadtarchivs Mainz 1, Nr. 331, S. 119;
  • REM 1, 1, Nr. 417, S. 73 f.;
  • Regesten der bis jetzt gedruckten Urkunden zur Landesgeschichte 3, Nr. 2130, S. 141;
  • Diplomataria Maguntina 1, Nr. 32, S. 62-64;
  • Nova subsidia diplomatica 5, Nr. XXXIII, S. XIX;
  • Regesta chronologico-diplomatica 2, Nr. 41, S. 148.
  • Schütz, Magenza (1998), S. 682;
  • Ziwes, Studien (1995), S. 119, Anm. 116;
  • Schütz, Gemeinde (1989), S. 280;
  • Falck, Glanz (1978), S. 31 f.;
  • Falck, Mainz (1973), S. 123 f. und 133 f.;
  • GJ 2, 2, S. 514;
  • Fenner, Erwerbspolitik (1915), S. 57;
  • Carlebach, Verhältnisse (1901), S. 34;
  • Hegel, Verfassungsgeschichte (1882), S. 151 und 165;
  • Steiner, Geschichte (1820), S. 182.

(gem.) / Letzte Bearbeitung: 24.06.2015

Zitierhinweis

Corpus der Quellen zur Geschichte der Juden im spätmittelalterlichen Reich, hg. v. Alfred Haverkamp und Jörg R. Müller, Trier, Mainz 2015, MZ01, Nr. 54, URL: https://www.medieval-ashkenaz.org/MZ01/CP1-c1-00ov.html (Datum des Zugriffs)

Lizenzhinweis

Die Datensätze stehen unter einer Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) Lizenz und können unter Berücksichtigung der Lizenzbedingungen frei nachgenutzt werden. Sofern nicht anders angegeben, sind die verwendeten Bilder urheberrechtlich geschützt.

Zurück zur Übersicht